Tại sao MySpace lại thành công khi Friendster thì không? Nhớ lại rằng, Friendster ra đời trước MySpace và đã được xem như là hình mẫu của môi trường mạng cộng đồng. Nhưng Friendster lại thất bại sau này, vậy đâu là công thức cho sự thành công của thế hệ web 2.0?

Năm 2002, Friendster đã bắt đầu dịch vụ mạng xã hội của nó với một phần ý tưởng giống với Xanga (1998). Và đến năm 2004 nó đã trở thành một mạng xã hội có ảnh hưởng nhất. Gần như cùng thời điểm đấy, năm 2003, MySpace đã được thành lập và đến năm 2005, MySpace đã được bán cho công ty truyền thông News Corporation với giá 580 triệu USD. Đến năm nay, 2007, cái tên Friendster đã bị mất hút và bị bỏ xa bởi MySpace.

Ranh giới giữa thất bại và thành công ?

Một trong những lý do dẫn đến sự thất bại của Friendster là do chiến lược kinh doanh không hợp lý. Friendster đã đề ra các luật khắt khe trên sân chơi ảo, như xóa các trang thành viên đen, xóa những hình ảnh mà họ cho là không văn hóa... Có vẻ nổi cộm là vấn đề liên quan đến âm nhạc. MySpace cho phép các băng nhóm tải và chia sẻ âm nhạc của họ trong khi đó Friendster thì cấm tiệt. Và rồi, người dùng chuyển sang Myspace và kết cục là Friendster bị xơ xác hoang tàn.

Nhưng liệu rằng giới trẻ cũng sẽ rời bỏ MySpace một sớm một chiều? Lý do là MySpace cũng đã thông báo sẽ dùng những phần mềm để lọc bỏ thông tin vi phạm bản quyền cũng như xóa những trang thành viên đăng tải thông tin này. Liệu bạn có ngạc nhiên khi thấy MySpace sẽ bị đánh bại bởi một liên minh Facebook - Stickam. Stickam là một ý tưởng mới và được đánh giá là “coolest” trong số các mạng xã hội hiện nay, bằng việc tạo ra những chatroom thật lớn với sự tham gia của hàng triệu teens thông qua camera và microphone.

Bây giờ hãy đến với trường hợp YouTube, đây gần như là một hiện tượng Web 2.0, chỉ sau một năm thành lập từ 2005 đến 2006, Youtube được Alexa xếp vào top 5 trang web hàng đầu thế giới về số người truy cập (20 triệu người mỗi tháng trong đó 44 % là nữ và đa phần là độ tuổi từ 12 đến 17). Và tháng 10 năm 2006, Google đã mua lại YouTube với giá 1,65 tỉ USD.

Thực tế YouTube không phải là một ý tưởng mới. Ý tưởng chia sẻ những video clip hài hước, kỳ thú... đã được khởi nguồn bởi Guba từ năm 1998. Sự khác nhau giữa YouTube và Guba là ở chỗ YouTube tạo được một cộng đồng sống giữa những người dùng: họ có thể tự do tạo ra và chia sẻ nội dung mang tính sáng tạo, nghệ thuật; họ có thể tìm vui trên YouTube. Chiến lược của YouTube là người chia sẻ nội dung chịu tránh nhiệm về những vấn đề liên quan đến bản quyền và do đó họ không áp đặt những quản lý nghiêm ngặt về nội dung.

Facebook được Microsoft định giá 15 tỷ USD

Cuộc vui nào cũng sẽ có lúc phải tàn, và rồi gần đây Viacom đã kiện Google vì những nội dung vi phạm bản quyền trên YouTube. Cũng giống như MySpace, YouTube đã phải lọc bỏ rất nhiều nội dung vi phạm. Để gỡ gạc lại, YouTube đã hướng đến thị trường di động: cung cấp video trên các điện thoại di động. Và đặc biệt là YouTube quyết định sẽ trả tiền cho những ai tự tao ra những video clip mà gây được nhiều chú ý, một cách khuyến khích sự tự sáng tạo hơn là đi sao chép. Tuy nhiên, chiến lược này đã được Revver và Metacafe ứng dụng trước đó. Liệu lại có một vụ kiện cáo ăn cắp ý tưởng gì xảy ra không?

Để tránh tất cả các vần đề liên quan đến bản quyền, Joost, P2P TV hay TV tương tác, chỉ phát tán nội dung “hợp pháp” (do Viacom, CBS... cung cấp). Ý tưởng cộng đồng và mạng xã hội ở Joost là cho phép người xem đánh giá về chương trình, chấm điểm, trao đổi, thảo luận xung quanh nội dung đã xem. Dường như Joost đã tập hợp đủ nội lực để bùng phát, vấn đề còn lại là liệu người dùng có nghiện với nội dung cung cấp bởi Joost hay không?

Công thức cho sự thành công ?

Triều đại Web 2.0 đã và đang làm thay đổi cách mà con người trao đổi với nhau cũng như cách để kiếm tiền. Sự phát triển của Web 2.0 là không thể lường trước được. Cũng sẽ không có một công thức cụ thể nào cho sự thành công bằng phương tiện mạng xã hội. Cái tồn tại, cái thành công đôi khi không phải là cái mới nhất, không phải là cái mạnh nhất mà là cái thích hợp nhất ở một thời điểm nhất định. Web là công cụ cho sự sáng tạo, mà một trong những sự sáng tạo đầy táo bạo là ý tưởng “máy chụp hình không ống kính” http://www.blinksandbuttons.net.

Tất cả những công cụ như blog, dig, wiki, Flickr, YouTube, Myspace đều sử dụng khía cạnh trao đổi (communicative) và tương tác (interactive) của Internet để thành công. Tính chất tương tác và trao đổi thực tế đã tồn tại với Web 1.0 ví dụ như cộng đồng thảo luận Well (1985) hay Bianca (1994). Nói thế để thấy rằng công nghệ đã cải tiến dịch vụ, tuy nhiên dịch vụ thì không phải là cái gì hoàn toàn mới lạ. Sự khác biệt giữa Web 2.0 và thế hệ trước nó là sự tương tác giữa tính cộng đồng và sự thương mại hóa.

Quốc Thịnh