Tạp chí PC Plus vừa liệt kê 10 công ty công nghệ đã từng có những cơ hội bằng vàng nhưng họ lại không biết nắm lấy. Có thể đây cũng là những bài học giá trị cho những doanh nghiệp CNTT trong nước.

Đó là những cơ hội kinh doanh giống như trong một cuộc đua khi mà bạn có được 1 khoảnh khắc nào đó vượt lên dẫn đầu nhưng lại để đối phương vượt qua mặt. Tuy nhiên, không phải vì đối phương mạnh hơn, giàu hơn hay sáng suốt hơn, mà vì chính các công ty đó lại tự thụt lùi để cho đối phương qua mặt. Ta cùng điểm qua 10 công ty công nghệ này, xem liệu những gì PC Plus đưa ra có thực sự thuyết phục.

1. Nokia

Hồi đầu năm 2007, Nokia là nhà sản xuất điện thoại di động lớn nhất thế giới và lúc đó họ có chiếc N95, là điện thoại thông minh đầu tiên thực sự hướng đến người dùng phổ thông, không phải doanh nhân. Nhưng vài tháng sau, Apple tung ra iPhone, và Nokia chỉ còn biết "hít khói". Đáng tiếc hơn là trước đó khá lâu, hồi năm 2004, Nokia từng trình diễn một mẫu điện thoại màn hình cảm ứng, có khả năng lướt web. Nhưng họ lại bỏ ý tưởng ấy vì cho rằng chi phí sản xuất, phát triển quá tốn kém.

Một "nước cờ" phí khác, dù đã đi trước, của Nokia là họ cũng từng có ý tưởng về ứng dụng di động, mà lúc ấy Nokia đặt tên là WidSets trước khi Apple biến ý tưởng đó thành một hiệu ứng cho riêng họ. Trong 4 năm trời, WidSets có mặt trong Ovi Store của Nokia nhưng chỉ là một hình ảnh nhạt nhoà trước cửa hàng trực tuyến App Store rất thành công của Apple.

Và kết quả là thay vì chiếm thế thượng phong về thị trường điện thoại thông minh màn hình cảm ứng và cửa hàng ứng dụng di động, nay Nokia lại còn bị chèn ép đến mức phải bắt tay cùng Microsoft để "sinh tồn".

2. Real Networks

Lúc này, bạn có thể xem video hoặc nghe nhạc trực tuyến mà không cần cài đặt RealPlayer lên máy tính. Còn trước đây, ứng dụng này được kèm theo Windows 98.

Tuy nhiên, Real Networks lại khiến người dùng của họ phải "sôi máu" lên vì những ứng dụng công nghệ không đúng chỗ. RealPlayer từng có thói quen cài làm chương trình chạy mặc định cho bất kì loại tập tin giải trí nào, cho dù bạn không yêu cầu nó. Hơn nữa, chương trình này lại còn hiện ra nhiều cửa sổ pop-up rối mắt, biến khay Windows thành một thùng chứa tạp nham. Và đỉnh điểm là vụ việc dính líu đến bảo mật hồi năm 1999 khi phần mềm Jukebox bị lỗi khiến Real Networks phải lật đật vá lỗi ấy.

Khi Internet ngày càng hướng đến một môi trường mở và những định dạng không ràng buộc về sỡ hữu trí tuệ thì cũng là lúc RealPlayer mất đi vị thế vốn có. Theo thống kê của Nielsen, hồi năm 2000, RealPlayer là ứng dụng nghe nhìn được nhiều người dùng nhất nhưng đến năm ngoái, nó rớt xuống vị trí số 5.

3. QuarkXPress

QuarkXPress là ứng dụng chế bản điện tử đầu tiên có đủ khả năng thay thế hoàn toàn phương thức dàn trang và sắp chữ truyền thống cho một bản in. Chỉ trong vòng 10 năm từ khi xuất hiện hồi năm 1987, nó đã chiếm đến 90% thị phần xuất bản phẩm trên máy tính để bàn.

Dù vậy, thành công của Quark chỉ là một khoảng thời gian ấy. Trong suốt 10 năm họ chỉ đưa ra thêm được vài tính năng và bỏ sót vài tính năng quan trọng khác, trong đó có khả năng xuất bản ra định dạng PDF. Trong khi đó, Mac OS và Windows liên tiếp cải thiện, tái thiết giao diện người dùng của họ, Quark hầu như đứng yên tại chỗ.

Đến năm 2001, mọi chuyện còn tệ hơn cho Quark khi Apple giới thiệu hệ điều hành OS X mới, còn QuarkXPress trong vòng 2 năm trời chỉ có 1 cập nhật để có thể chạy được trong hệ điều hành OS X này, khiến nhiều người dùng rất thất vọng. Thất vọng hơn nữa là CEO của Quark, ông Fred Ebrahimi thay vì đưa ra cách giải quyết, lại cho rằng ai không ủng hộ Quark nữa có thể chuyển sang "một thứ khác".

Đương nhiên, hầu hết người dùng chuyên nghiệp đều theo lời khuyên ấy. Từ năm 1999, Adobe đã đưa ra công cụ cạnh tranh InDesign và có tập tính năng hơn hẳn QuarkXPress, có giao diện chi tiết hơn và có lộ trình cập nhật nhanh hơn. Còn hiện nay, thị phần của Quark chỉ chiếm khoảng 25%, và cho dù QuarkXPress đã lên đến phiên bản 9 nhưng ngày tàn của QuarkXPress được cho là đang dần đến gần.

4. Iomega

Iomega Zip 750 từng là sản phẩm lưu trữ "đầu bảng" của nhiều tạp chí công nghệ, nhưng vì sai lầm trong chiến lược của Iomega đã khiến hãng phải trả giá.

Từ thời chưa có ổ cứng gắn ngoài, Iomega là "vua" lưu trữ di động. Theo IDC, hồi năm 1998, ổ Zip chiếm đến 87% thị trường đĩa "dung lượng cao", lúc ấy dung lượng cao có nghĩa là 100 MB.

Tuy nhiên, Iomega lại phải đối mặt với vấn đề kĩ thuật lúc ấy, đầu đọc của ổ Zip thường bị chệch vị trí, gây lỗi không thể truy xuất được dữ liệu, do đó đã ảnh hưởng đến tiếng tăm về tính ổn định của ổ Iomega. Ngoài ra, ổ Iomega còn bị "chê" là giá cao hơn các sản phẩm cạnh tranh, và nhất là chi phí lưu trữ lại cao hơn cả ổ quang.

Và thay vì đẩy mạnh các dòng sản phẩm tương thích với Zip thì Iomega lại theo đuổi các công ty đang cố bán tháo các sản phẩm tương thích với Zip. Và đến năm 2008, giá cổ phiếu Iomega rớt mạnh, từ 100 USD xuống chỉ còn 3,6 USD và bị EMC mua lại. Ngày nay, Iomega vẫn còn là một thương hiệu lưu trữ nhưng tiếng vang không còn như trước.

5. Palm

Cách nay khoảng 1 thập kỉ, Palm là tên tuổi nổi bật trên nhiều mặt báo công nghệ với những chiếc PDA để lại đầy ấn tượng như chiếc Palm III, Palm V, Palm Pilot. Và có thể xem Palm là chiếc cầu nối hoàn hảo chuyển tiếp từ PDA sang điện thoại thông minh. Vậy điều gì đã xảy đến với Palm? Quyết định tách Palm OS ra làm một công ty riêng, tách biệt giữa 2 bộ phận phần cứng và phần mềm chính là căn nguyên khiến Palm thất bại, nhất là rơi vào ngay thời điểm BlackBerry của RIM đang nổi lên.

Cuối cùng, Palm OS bị tàn lụi, bằng chứng là chiếc Palm Pre đã phải chạy với hệ điều hành webOS và Palm bị HP mua lại với giá 1,2 tỉ USD.

6. AOL

Thời kì đầu của Internet, AOL là nơi mà hàng triệu người lướt web để mắt đến đầu tiên. AOL đã thu hút người dùng bằng nhiều thứ nội dung hấp dẫn, đủ loại khuyến mãi như vài giờ truy cập web miễn phí, nghe nhạc miễn phí... Thành công lại đến với AOL hơn nữa khi họ bắt tay với Microsoft hồi năm 1996 khi kèm gói phần mềm AOL vào Windows, giúp người dùng chưa quen với Internet cảm thấy dễ dàng sử dụng Internet. Đỉnh điểm thành công của AOL là họ trở thành nhà cung cấp Internet lớn nhất tại Mỹ, có hơn 35 triệu người đăng kí toàn cầu, dư sức bỏ ra 147 tỉ USD để mua lại Time Warner (chủ của CNN và vài hãng truyền thông khác) hồi năm 2001. Tuy vậy, 10 năm tiếp theo, mọi thứ thay đổi. AOL chỉ còn là nơi để nói chuyện phiếm.

Thất bại của AOL là họ không thể chuyển người dùng của mình sang được nền tảng băng thông rộng để thưởng thức nội dung nghe nhìn mà họ mua lại được từ Time Warner. Giờ đây họ lại tập trung vào việc bán quảng cáo trực tuyến, mua lại các trang tin và vẫn kinh doanh các dịch vụ web, thậm chí còn duy trì cả dịch vụ truy cập Internet quay số.

Một vài thống kê hiện nay cho thấy 75% người dùng quay số của họ đã đăng kí dịch vụ Internet băng thông rộng. Lối thoát duy nhất cho AOL lúc này có lẽ là họ nên tập trung vào khai thác nội dung họ hiện có.

7. Yahoo

Yahoo không để vuột cơ hội một lần, mà nhiều lần. Đã từng một thời dẫn đầu về công cụ tìm kiếm và lúc ấy Yahoo rất ấn tượng với công nghệ tìm kiếm của Google, nên hồi năm 2000, họ đã mượn engine này để chạy kết quả tìm kiếm cho họ. Yahoo rất "kết" engine này và có ý định mua lại Google lúc ấy. Nhưng sai lầm của Yahoo là từ chối mức giá 3 tỉ USD mà Google đưa ra hồi năm 2002. Điều họ không ngờ là chỉ sau đó 2 năm, giá trị của Google tăng lên 27 tỉ USD và đến nay là khoảng 184 tỉ USD.

Yahoo lặp lại cùng sai lầm này với Facebook hồi năm 2006 khi từ chối lời rao bán với giá hơn 1 tỉ USD. Đến nay, Facebook được định giá 50 tỉ USD.

Có lẽ sai lầm lớn nhất của Yahoo lại chính là thương vụ với Microsoft. Cả hai cùng thương lượng giá cả trong vòng 3 năm trời, và đến lúc Microsoft mất kiên nhẫn, họ đưa ra một mức giá mua lại Yahoo chỉ ở 44 tỉ USD. Lúc này, Yahoo từ chối thương vụ và chỉ kí kết một hợp đồng đối tác về tìm kiếm trong vòng 10 năm với Microsoft mà thôi. Đến nay, giá trị của Yahoo chỉ chưa đến 1/2 mức giá mà Microsoft nêu ra trước đây và lúc này Yahoo đang tập trung vào việc kinh doanh quảng cáo và để cho công cụ tìm kiếm Bing của Microsoft cạnh tranh với Google.

8. Friends Reunited

Friends Reunited không chỉ đi đầu về mạng xã hội tại Anh mà còn là công ty biết cách kiếm tiền từ dịch vụ mạng xã hội của họ. Thành lập từ năm 2000, Friends Reunited chỉ tập trung tìm kiếm bạn bè cũ từng học chung trường. Trước khi Facebook xuất hiện, Friends Reunited là trang web được bàn tán nhiều nhất hồi đầu thế kỉ 21.

Mô hình kinh doanh của Friends Reunited là thu phí người dùng nếu họ muốn liên lạc với bạn bè cũ. Cứ mỗi người 5 bảng Anh và với hàng triệu người đăng kí, có thể nói Friends Reunited đã tạo nên một làn sóng trong kỉ nguyên tiền Internet, đến nỗi hãng truyền hình ITV mua lại trang web này với giá 120 triệu bảng Anh hồi năm 2005.

Nhưng ít người sử dụng lại chịu trả phí lần thứ 2 cho Friends Reunited vì một khi bạn đã có liên lạc với bạn bè cũ, bạn không cần đến Friends Reunited nữa. Dịch vụ này không có cập nhật status, không có ứng dụng, không có gì cả nếu so với Facebook xuất hiện sau đó vài năm.

Cuối cùng, ITV đã bán Friends Reunited hồi năm ngoái với mức giá 25 triệu bảng Anh, chỉ bằng 1/5 so với giá họ đã mua.

9. Dec Alpha

DEC Alpha Server 1000A.

Alpha là kiến trúc CPU mang tính cách mạng. Được DEC thiết kế và công bố hồi năm 1992, Alpha hướng đến nền tảng máy tính trạm và máy chủ và luôn giữ được tính ổn định qua nhiều năm với nhiều thế hệ thành công.

Lúc ấy, nhiều máy chủ có bộ nhớ (RAM) không quá 4 MB nhưng Alpha được thiết lập với kiến trúc 64 bit đầy đủ, có khả năng định địa chỉ bộ nhớ đến 16 triệu GB.

Để Alpha đạt được mục tiêu lâu dài, DEC nhận ra rằng tốc độ cần phải cải thiện nhiều hơn nữa theo thời gian. Do vậy, Alpha được trang bị một tập lệnh cực kì đơn giản và thiếu vài tính năng chuyên biệt giống như các bộ xử lí ngày nay như không thể tăng xung nhịp và thêm số nhân xử lí.

Trên lí thuyết, Alpha rất xuất sắc và nó đã có được bước khởi đầu hoàn hảo: có hỗ trợ nền tảng Unix và máy ảo VMS, Microsoft cũng hỗ trợ kiến trúc Alpha trong Windows NT.

Tuy nhiên, lí thuyết là thế nhưng chiến lược phát triển của Alpha lại không được như vậy. Ngay khi Alpha xuất hiện, các doanh nghiệp đều làm ngơ với máy trạm và máy chủ nhiều người dùng, thay vào đó họ lại thích trang bị các máy Windows PC giá rẻ hơn. Microsoft lại tập trung vào thị trường này và cũng bỏ Alpha ra khỏi kế hoạch kinh doanh, bỏ rơi nền tảng này và cả nhà sản xuất Alpha. Sau đó DEC bị tụt lại và bị Compaq mua lại, rồi tiếp đến Compaq bị HP thôn tính. Kết cục là bộ xử lí Alpha bị ngưng phát triển từ năm 2004.

10. Sun Microsystem

Thành công về bán hàng thời kì đầu của Sun cũng là nguyên nhân chính cho thất bại sau này của hãng. Họ bán ồ ạt các sản phẩm kèm theo các hệ thống của họ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và các công ty web trong suốt thời kì bùng nổ Internet vào những năm 1990. Bằng chứng là sau thời gian này, rất nhiều sản phẩm second-hand của họ xuất hiện trên thị trường. Sun cũng tiếp tục tập trung vào các hệ thống kiến trúc Sparc của riêng họ trong lúc kiến trúc x86 đang lên ngôi, do vậy họ lại bị thụt lùi về mảng sản phẩm cho doanh nghiệp.

Mặc dù Sun gặp nhiều trở ngại trong chuỗi bán hàng nhưng họ cũng luôn đưa ra các công nghệ mới, mua lại và công bố "mở" bộ ứng dụng OpenOffice, tạo dựng nền tảng Java và thậm chí có được hệ thống tính toán hợp nhất trước cả 1 năm khi Amazon đưa ra sản phẩm nền tảng điện toán đám mây.

Tuy nhiên, chẳng sản phẩm nào đề cập trên của họ giữ được chỗ đứng cho đến nay và giá trị của Sun trượt xuống chỉ còn 3 tỉ USD hồi năm 2008. Một năm sau, sau khi từ chối mức giá của IBM, Sun đã bị Oracle mua lại.

Những sản phẩm của Sun như Sparc, Java, Solaris và OpenOffice, đến nay chỉ còn lại OpenOffice. Nhưng sau khi Sun rơi vào tay Oracle, các nhà phát triển độc lập chính của bộ ứng dụng này lại đang chỉnh sửa để tạo ra một bộ ứng dụng mới mang tên LibreOffice chạy mặc định trên Ubuntu. Trong khi đó, Oracle với danh nghĩa sở hữu Sun, đồng thời sở hữu luôn tài sản trí tuệ Java, đang kiện Google và một số công ty khác vi phạm bản quyền Java. Còn 2 công nghệ mở khác của Sun là Sparc và Solaris hiện Oracle xem như đây là thứ vũ khí để kiện cáo hoặc gây cản trở cho đối thủ cạnh tranh.

Theo PC World VN.