Ngày 1/11/2012 đồng loạt thu phí tải nhạc trực tuyến và dự kiến đầu quý 2/2013 sẽ thu phí nghe nhạc trực tuyến. Thế nhưng hiện tại việc thu phí hầu như vẫn chỉ là ước mong.

Ngày 15/8/2012, Hiệp hội Công nghiệp ghi âm Việt Nam (RIAV) đã công bố Công ty Cổ phần Tập đoàn MV (MVCorp) là đối tác duy nhất đại diện cho hiệp hội trong việc quản lí quyền trên lĩnh vực Internet và điện thoại di động. Tại buổi này, năm trang mạng âm nhạc trong nước gồm: Zing, Nhaccuatui, Nhac.vui.vn, Socbay.com, Nghenhac.info đã cùng kí thỏa thuận hợp tác với MVCorp để đồng loạt thu phí tải nhạc trực tuyến.

RIAV muốn tập trung làm chuyện khác

Thời điểm thu phí tải nhạc trực tuyến được các bên công bố là ngày 1/11/2012. Đầu quý 2/2013 sẽ thu phí việc nghe nhạc trực tuyến. MV Corp dự tính cuối năm 2013 sẽ xong giai đoạn khởi động thu phí tải nhạc với việc chọn thu phí một số album chọn lọc. MV Corp cũng đưa ra dự kiến tỉ lệ người dùng trả phí cho đến hết năm 2013 sẽ vào khoảng 10% (trên tổng số 25 triệu người nghe nhạc qua mạng) và trong năm 2014 con số này sẽ tăng hơn nữa.

Hợp đồng kí kết giữa RIAV và MV Corp có hiệu lực trong vòng ba năm. Trong ba năm đó, 40.000 ca khúc thuộc sở hữu của hơn 20 đơn vị phát hành băng đĩa, nhà sản xuất… là thành viên của RIAV được bán trọn gói cho MV Corp. MV Corp sẽ toàn quyền sử dụng 40.000 ca khúc của các thành viên Hiệp hội Công nghiệp ghi âm Việt Nam để thu phí nghe, tải nhạc. Năm trang mạng nghe nhạc trực tuyến trên sẽ trả phí bản quyền bản ghi cho MV Corp.

Các thí sinh Vietnam Idol 2012 mặc áo quảng bá cho chương trình Nghe có ý thức. Ảnh: BHD.

Trước khi kí kết với MVCorp, RIAV tự làm việc trực tiếp với các trang mạng và tự thu phí bản quyền bản ghi của họ. Lí do RIAV kí kết với MVCorp được cho biết:

Chúng tôi đang bỏ trống việc thu phí bản quyền bản ghi từ nhà hàng khách sạn, đài truyền hình, phát thanh… Vì thế, chúng tôi bán khoán cho MV Corp để ban chấp hành hiệp hội có thời gian tiếp tục mở rộng thu phí những lĩnh vực bỏ trống đó.

Bà Trương Thị Thu Dung, Phó Chủ tịch RIAV

Tuy nhiên, thực tế dù MV Corp có mua bản quyền của ai thì vấn đề vẫn thuộc về thói quen sử dụng của người dùng. Với 40.000 ca khúc của RIAV, MV Corp chỉ kí thỏa thuận hợp tác được với năm trang mạng lớn, còn rất nhiều trang mạng nghe, tải nhạc trực tuyến khác vẫn không thực thi việc thu phí bản quyền. Vì thế, người nghe nhạc sẽ tìm đến những trang mạng miễn phí này để nghe.

Tan rã sau sáu tháng

25 triệu người nghe nhạc qua mạng tại Việt Nam năm 2012, trong đó 6 triệu người nghe nhạc trên điện thoại di động. Thị phần nhạc số tại Việt Nam hiện rơi vào tay vài “đại gia”: Zing MP3 (44%), nhaccuatui (27%), nhacvui.vn (20%) còn lại các trang: nhacso.net, nghenhac.info… chỉ chiếm từ 2% đến 5% thị phần.

“Lúc đó chúng tôi bán độc quyền ba năm. Việc thanh toán phí với chúng tôi theo từng kì. Tuy nhiên, sau thời gian thực tế tiếp cận việc thu phí MV Corp gặp khó khăn. Một phần do là công ty cổ phần nên để các thành viên đồng thuận với nhau trong việc chịu lỗ dài ngày không phải là chuyện dễ, bởi muốn thu phí nhạc trực tuyến phải chấp nhận đi đường dài. Đầu tiên phải vượt qua thói quen tiêu dùng là xài chùa của người dùng. Sau đó mới đến việc đầu tư vận hành một bộ máy cả kĩ thuật, nhân sự cho việc người dùng trả tiền. Giờ người dùng nghe nhạc muốn trả tiền nhưng trả ở đâu, như thế nào, cách nào… phía MV Corp vẫn chưa có phương thức cụ thể để khách hàng dễ dàng thực hiện việc tải trả tiền” - bà Dung nói.

Vậy là chỉ sau năm tháng thử nghiệm thu phí, đến cuối tháng 3/2013, liên minh RIAV và MV Corp bắt đầu trục trặc và đầu tháng 5 này, liên minh đã chính thức tan rã.

Theo lời bà Dung, MV Corp nhiều lần kéo dài thanh toán tiền theo thỏa thuận hợp đồng, RIAV cũng tìm cách hỗ trợ để đi đến cùng hợp đồng nhưng quá khó khăn. Vì thế MV Corp đã có văn bản xin thanh lí hợp đồng trước thời hạn.

Không dễ thu bạc cắc

Sau khi liên minh tan rã, RIAV lại tiếp tục hành trình tự đi đòi tiền phí bản quyền nhạc trực tuyến. Các trang mạng âm nhạc trực tuyến thay vì trả tiền cho MV Corp bây giờ sẽ trả trực tiếp cho RIAV.

Một đại diện của trang mạng nghe nhạc hàng đầu tại Việt Nam chia sẻ, trở ngại lớn nhất của thị trường nhạc trực tuyến là hệ thống thanh toán khó khăn. Có thể xem việc người dùng trả tiền nghe, tải nhạc trực tuyến là trả tiền lẻ. Bởi mỗi lượt tải ca khúc về giá chỉ 1.000 đồng/ca khúc, nếu tải hết album cao lắm cũng chỉ mất 10.000 đồng. Dù nhiều trang mạng áp dụng cách thức trả tiền qua thẻ cào điện thoại, trừ tiền bằng tài khoản điện thoại thậm chí trả bằng các loại thẻ thanh toán của ngân hàng nhưng với “số tiền quá nhỏ rất khó tạo thói quen phải trả cho người dùng” - ông Nhan Thế Luân, Giám đốc NCT Corporation (trang mạng nghe nhạc trực tuyến Nhaccuatui), cho biết.

Cũng theo ông Luân, “khi thỏa thuận hợp tác với MV Corp chúng tôi cũng xác định sẽ thực hiện việc thu phí này trong ba năm. Tuy nhiên, thực tế thói quen nghe, tải nhạc miễn phí của người dùng rất khó thay đổi”.

Sau động thái thu phí nhạc trực tuyến của MV Corp trong năm qua, tiếp theo sau đó là phong trào Nghe có ý thức thì người dân phần nào có thói quen nghe nhạc trả tiền. “Dù sao cũng cám ơn MV Corp, vì nhờ đó mà người dùng từ thói quen không trả tiền đã đi đến ý thức trả tiền nghe nhạc, dẫu số tiền không nhiều. Còn muốn thực thi tốt việc thu phí bản quyền âm nhạc rất cần một sự hỗ trợ liên ngành. Nếu không thì không chỉ MVCorp mà tất cả đơn vị đều không dễ dàng thu phí người dùng vì phương thức thanh toán quá khó khăn” - bà Thu Dung khẳng định.

Giấc mơ thu phí tải nhạc qua điện thoại

Sau năm tháng thu phí tổng số tiền MV Corp thu được từ tải nhạc bản quyền các ca khúc, album khoảng vài trăm triệu đồng. Với hai hình thức thu phí nhạc: Thu theo từng bài và thuê bao tháng (từ 15.000 đồng đến 30.000 đồng/tháng) thì hình thức thứ hai được nhiều người lựa chọn hơn.

Nguồn thu cao nhất của âm nhạc trực tuyến từ nghe, tải nhạc là qua điện thoại di động. Như tại Trung Quốc, trong 14 dịch vụ nhạc có thu phí thì ba dịch vụ đứng dầu về doanh thu thuộc về nhà mạng điện thoại di động chứ không phải các trang mạng nghe nhạc trực tuyến.

Chỉ có trên di động mới giải quyết được những khó khăn về phương thức thanh toán phí tải nhạc. Người dùng có thể thanh toán qua SMS, cổng wap... với tỉ lệ ăn chia ít nhất là 50-50. Trong đó, nhà mạng thu về 50% phí, 50% còn lại dành cho các trang mạng phân phối, ca sĩ, nhạc sĩ. Với tỉ lệ ăn chia này, hiếm nhà mạng nào chịu “nhả” ra cho các trang mạng thu phí trực tiếp với người dùng.

Theo Pháp luật TPHCM