Ứng dụng CNTT trong giảng dạy đang trở thành một xu hướng tất yếu trong ngành giáo dục. Tuy nhiên, với điều kiện thực tại về công tác trang bị cơ sở vật chất tại các nhà trường, đi kèm với công tác trang bị kiến thức CNTT của giáo viên vẫn còn khiêm tốn.

Một câu hỏi lớn được đặt ra: làm sao để ứng dụng CNTT trong giảng dạy trở nên hiệu quả?

Nhu cầu của giáo viên...

Vừa qua, Mạng cộng đồng giáo viên Violet kết hợp với Trung tâm Nghiên cứu thiết bị giảng dạy - Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam và Công ty TNHH Intel Việt Nam thực hiện một khảo sát trực tuyến về nhu cầu và thói quen sử dụng CNTT trong giảng dạy của giáo viên VN. Nghiên cứu này được thực hiện từ tháng 7-10.2013, với đối tượng khảo sát là 10 nghìn giáo viên trên cả nước.

Kết quả, gần 100% giáo viên đã ứng dụng CNTT để phục vụ công việc giảng dạy. Cụ thể, 52/100 giáo viên được hỏi cho biết sử dụng các thiết bị CNTT để làm việc và giảng dạy. 50,1% giáo viên sử dụng các thiết bị CNTT trong quá trình làm việc, giảng dạy tại trường học và trên 81,4% sử dụng thiết bị CNTT tại nhà với lượng thời gian là hơn 5h/tuần.

Khảo sát cho thấy, giáo viên chủ yếu sử dụng máy tính xách tay và máy tính để bàn. Ngoài ra, có một bộ phận sử dụng thêm những thiết bị khá hiện đại như máy tính bảng, máy đọc sách,... Những giáo viên sử dụng những thiết bị CNTT hiện đại thường có độ tuổi từ 21 - 30, trong khi những giáo viên sử dụng máy tính để bàn thường ở độ tuổi từ 41 trở lên.

Các website hỗ trợ công việc giảng dạy ngày càng được phổ biến rộng rãi và được nhiều giáo viên biết tới, tin cậy. Intel cho hay violet.vn, tailieu.vn và YouTube là 3 trang website được giáo viên VN ưa chuộng nhất để sử dụng tìm kiếm tài liệu cho giảng dạy. Trong đó, violet.vn được bình chọn nhiều nhất với tỉ lệ chọn 89,3%, kế tiếp đến tailieu.vn với tỉ lệ 41,6% và YouTube là 22,5%. Bên cạnh đó, những website nước ngoài như scribd.com... cũng bắt đầu được giáo viên VN biết tới và tra cứu.

Cô Kim Loan - Giáo viên Trường THPT Trần Văn Hoài, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang cho biết rất thích áp dụng CNTT vào công việc giảng dạy của mình bởi nhờ CNTT mà bài giảng thêm phần sáng tạo, thu hút được học sinh và bản thân cũng nâng cao được trình độ và khả năng sử dụng công nghệ, đỡ lạc hậu so với thế hệ trẻ.

"Những slide trình chiếu giúp chúng tôi tiết kiệm rất nhiều thời gian viết bài lên bảng, học sinh có thêm thời gian thực hành, kể cả những môn Văn, Sử hay Giáo dục công dân. Song đi kèm với đó là thử thách: Giờ đây, học sinh hoàn toàn có thể tìm hiểu mọi thứ trên mạng. Vì vậy, chúng tôi không thể lấy bài giảng có sẵn trên mạng sử dụng là được, mà phải tự soạn giáo án của riêng mình mới có thể "thu phục" được học sinh”, cô Loan cho biết.

Còn cô Nguyễn Thị Hải Yến - giáo viên trường tiểu học Bà Triệu (Hà Nội) nỗ lực sử dụng những phần mềm hỗ trợ giảng dạy như Violet, Flash, Phần mềm photoshop... để soạn giáo án, giảng dạy của mình bởi theo cô, việc sử dụng các đồ dùng dạy học thô sơ, cũ kĩ, truyền thống là quá bất tiện, gây chật chội không đáng có cho lớp học.

"Trước đây, tôi khá vất vả, tốn nhiều thời gian mới làm được một vài đồ dùng học tập để minh họa bài dạy của mình. Giờ đây, chỉ cần vài cái click chuột, tôi có thể “tái hiện” các hình ảnh về những cuộc khởi nghĩa, những trận đánh hay các địa danh trên mọi miền đất nước một cách sống động cho học sinh của mình quan sát. Nhờ thế, tôi gặp thuận tiện hơn nhiều trong việc giảng dạy cho các em nắm bắt và hiểu được bài học", cô Yến cho hay.

...khác xa thực tế trường học

Phần đông giáo viên đều khẳng định những thiết bị CNTT mà họ đang có chủ yếu được mua từ tiền túi của họ mà ra. Các giáo viên này khẳng định những thiết bị CNTT mà họ có thể mua được hoặc thiết bị được nhà trường hỗ trợ hiện nay đều chưa đáp ứng nhu cầu sử dụng trong giảng dạy. Trong số 10.000 giáo viên được hỏi về các thiết bị CNTT mà họ đang mong muốn mua, 36% nói muốn mua máy tính xách tay; 31% muốn mua máy tính bảng; 13% muốn mua điện thoại di động thông minh và các thiết bị khác như camera, máy chiếu, các phần mềm hỗ trợ giảng dạy...

Được biết, từ năm học 2008 - 2009, Bộ GDĐT đã phát động năm học ứng dụng CNTT. Tuy nhiên, qua gần 4 năm thực hiện, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, cơ sở vật chất dành cho ứng dụng CNTT vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu trong giảng dạy. Cũng theo khảo sát trên của Intel, chỉ có khoảng 41,1% trường học của 10 nghìn giáo viên trên cả nước được hỏi cho biết có hệ thống máy chủ; 25,3% trường có thư viện điện tử và phòng đọc cho giáo viên; 57,3% có hệ thống email nội bộ và 52,4% có trang website riêng.

Hầu hết các trường học có phòng máy hoặc đa chức năng có máy tính lên tới 73%. Trong đó, số lượng phòng máy hoặc đa chức năng có lượng máy tính từ 1 - 15 cái chiếm 24,2%; có từ 16 - 30 máy tính chiếm 48,5%; có từ 21 - 50 máy tính chiếm 18,3%. Lượng phòng máy tính hoặc đa chức năng trong trường học mà có trên 50 máy tính - tương đương số học sinh trung bình của một lớp học tại Việt Nam hiện nay - chỉ chiếm 2,1%. Bên cạnh đó, phòng máy tính hoặc đa chức năng này chỉ chủ yếu được sử dụng để giảng dạy môn Tin học (94,2%) và môn Ngoại ngữ (43,9%).

Cô Kim Loan cho biết: "Số lượng máy tính ở trường tôi hư hỏng đến 80%. Vì vậy, nhiều giáo viên giáo viên muốn thao giảng khi kiểm tra sư phạm, phải chạy và tìm kiếm những lớp còn máy tính sử dụng được để đổi lớp. Nếu đổi lớp không được đành dạy chay".

Nhiều giáo viên khác cũng cho biết các thiết bị CNTT được trang bị trong trường học mà họ đang giảng dạy thường xuyên rơi vào cảnh hỏng hóc, cấu hình không phù hợp.

Theo TS. Lê Kính Thắng (Trường ĐH Đồng Nai), để có thể tạo được môi trường sử dụng CNTT, các trường cần có mạng Internet băng thông rộng đủ mạnh và hệ thống phòng học thông minh đa phương tiện. Kinh phí cho các phương tiện này rất lớn, vì thế các trường thường chọn giải pháp đầu tư dần theo từng dự án hoặc từng năm, dẫn đến tình trạng các trang thiết bị không đồng bộ, vừa thiếu vừa yếu, khó phát huy hết hiệu quả, công suất và khó bảo trì.

Một khó khăn khác mà nhiều giáo viên ứng dụng CNTT thường vấp phải, đó là bản quyền của các phần mềm tiện ích. Th.S Tống Xuân Tám (Trường ĐH Sư phạm TP. Hồ Chí Minh) cho biết, giá bản quyền các phần mềm ứng dụng hiện đại khá cao, như phần mềm Articulate Studio ứng dụng để xây dựng bài học trực tuyến (E-learning) có hiệu quả rất cao nhưng giá lên đến 1200 USD nên không phải trường nào, bộ môn nào cũng có khả năng sở hữu. Vì thế, hiện nay hầu hết các GV chỉ dừng lại ở sử dụng phần mềm miễn phí hoặc dùng thử, do đó việc ứng dụng CNTT cũng phần nào bị hạn chế.

Trong khi đó, Th.S Lê Viết Chung, trường ĐHSP Đà Nẵng cho rằng, hiện nay, nhiều giáo viên lạm dụng những tính năng công nghệ để sử dụng không đúng lúc, đúng chỗ, nặng về "biểu diễn hoành tráng", không biết phối hợp với các thiết bị khác làm cho giờ học trở nên thụ động, học sinh như được xem phim trong giờ học. Ngược lại, một số giáo viên khác lại tỏ ra e ngại hoặc xem nhẹ việc sử dụng CNTT vào dạy học.... Cả hai khuynh hướng này đều không phát huy được vai trò, vị trí cũng như tác dụng ưu điểm của CNTT trong dạy học.

Theo thầy Chung, nguyên nhân là do công tác trang bị kiến thức CNTT trong giảng dạy đối với giáo viên còn bị coi nhẹ. Cô Nguyễn Thị Làn, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thanh Hưng, huyện Điện Biên thừa nhận: "Thực tiễn hiện nay, trình độ tin học của giáo viên còn thấp, số giáo viên sử dụng thành thạo CNTT chưa nhiều, chủ yếu mới chỉ dừng lại ở khâu soạn giáo án".

Nhìn chung, cho đến nay “bức tranh” về ứng dụng CNTT trong các trường học VN tuy đã có những sắc màu riêng, nhưng vẫn còn rời rạc. Thiết nghĩ, cần có hẳn một chủ trương thống nhất và đồng bộ về đầu tư cơ sở vật chất, đào tạo giáo viên; đồng thời kết hợp với một nỗ lực quyết tâm để CNTT sớm trở thành thiết yếu trong công tác giảng dạy tại VN.

Theo Lao Động