Một nghiên cứu mới đây cho thấy, các ống nano carbon (Carbon nanotubes), một ứng dụng, một hướng đi, một sản phẩm mới của công nghệ nano, tiềm ẩn trong nó khả năng gây bệnh giống như chất Amiăng từng gây xôn xao dư luận nửa cuối thế kỉ trước.

Là một trong những phát minh tuyệt vời của công nghệ nano, ống nano carbon là một trong những tiềm năng lớn lao cho ngành điện tử và vật liệu. Hiện nay, nhờ vào tính siêu nhẹ và siêu bền, chúng đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều sản phẩm chất lượng cao như vợt tennis, khung xe đạp, gậy bóng chầy,... ngoài ra còn nhiều sản phẩm khác không được công khai sự có mặt của chất này.

Tuy nhiên, theo nghiên cứu mới đây, độ dài đặc trưng của những sợi nhỏ như thế này đã được chứng minh là nguyên nhân gây bỏng và tổn thương tế bào phổi giống như sợi Amiăng-- chất có khả năng cách nhiệt và cách điện tuyệt vời nhưng đã từng là nguyên nhân gây "dịch bệnh" về phổi trong thế kỉ 20, và hiện nay bị cấm sử dụng ở hầu hết các quốc gia trên thế giới.

Cho dù đây mới chỉ là kết luận của một nghiên cứu, cần được kiểm nghiệm và đánh giá lại, nhưng các nhà khoa học đều đồng ý rằng "chúng ta không bỏ qua những tính năng tuyệt vời mà vật liệu mới này mang lại, nhưng cũng không thể phạm lại sai lầm như chúng ta đã từng mắc phải với Amiăng."

Chất Amiăng hiện đã bị cấm ở hầu hết các quốc gia. Ảnh: BBC.

Ảnh hưởng của độ dài sợi nano carbon

Các ống nano carbon được ví như là biểu tượng của nền công nghiệp nano. Theo một số dự đoán, thị trường thế giới của những ống hình trụ nhỏ ở kích thước phân tử này sẽ đạt 1 đến 2 tỉ USD từ nay đến năm 2014.

Tuy nhiên, các ống nano này cho thấy một số biểu hiện gây bệnh giống như một số sợi khác, như sợi Amiăng, được biết đến như một nguyên nhân gây bệnh đường hô hấp trong đó có ung thư.

"Một sợi có khả năng gây hại là sợi có kích thước mỏng, dài và không thể tiêu tan trong phổi" tiến sĩ Ken Donaldson, một trong những tác giả của bài viết dự đoán tác hại của ống nano carbon trên tờ Nature Nanotechnology.

Tính mỏng manh và tính bền vững của các ống nano đã được xác định, do đó, các nhà nghiên cứu thử nghiệm ảnh hưởng của độ dài của chúng. Trong một chuỗi các thí nghiệm, các nhà nghiên cứu đã cho các sợi nano carbon với độ dài khác nhau, kết hợp từ 2 đến 50 ống nano carbon đồng trục, vào bụng của chuột. Amiăng và các tấm carbon mỏng được đưa vào những con chuột khác để so sánh kết quả ảnh hưởng.

Các nhà nghiên cứu nhận thấy xung quanh phổi của chuột xuất hiện những khối u dưới sự ảnh hưởng của amiăng. Các ống nano dài gây nên những vết bỏng và hình thành sẹo, trong khi những ống nano ngắn thì không.

Sợi nano carbon (trên) có biểu hiện giống sợi Amiăng (dưới). Ảnh: BBC.

"Phổi chúng ta được biết đến như một mạng lưới các tế bào, chúng có khả năng nhấn chìm các vật thể lạ, quá trình này được biết đến dưới cái tên "thực bào" (phagocytosis). Các tế bào có thể căng ra đến 20 micron, nhưng ngoài kích thước đó thì không thể. Do đó, những sợi dài này làm cho các tế bào không thể hoạt động bình thường và đào thải vật thể lại ra khỏi phổi. Điều này dẫn đến bỏng, gây sẹo và thậm chí ung thư sau này.

Lo ngại cho tương lai

Tuy nhiên, sự liên kết giữa các sợi mỏng, dài và nhiều lớp nano carbon với bệnh ung thư vẫn chưa được chứng minh. Nghiên cứu trên cho thấy, các ống nano này gây bỏng ở chuột trong vòng bảy ngày sau tiếp xúc, và trở lại trạng thái bình thường sau một đến hai tháng.

"Cho dù chất này giống với amiăng, nhưng vẫn còn nhiều điều tranh cãi. Sự khủng hoảng về chất amiăng thứ hai vẫn là quá sớm." Vincent Castranova, giám đốc bộ phận nghiên cứu bệnh tật tại National Institute for Occupational Safety and Health, nơi thực hiện thí nghiệm trên, cho biết.

Tuy nhiên, vẫn có nhiều nhà khoa học tỏ ý lo ngại, bởi ám ảnh của chất amiăng. Trước đây, có rất nhiều toà nhà đã bị phá huỹ do có sử dụng chất này. Nhưng hậu quả của nó vẫn còn được thấy cho đến ngày hôm nay.

Quang Trung (theo BBC)