Theo số liệu thống kê từ Hiệp hội Internet VN (VIA) tỉ lệ sử dụng các dịch vụ OTT của VN từ 24,7% trong năm 2012 lên 33,8% vào năm 2013; dự kiến 3 năm 2014 - 2015 - 2016 sẽ tiếp tục đạt được các mức 41% - 44,2% - 45,5%.

Thời gian qua, các ứng dụng OTT như Viber, WhatsApp, Line, Kakao Talk, Zalo... đã nhanh chóng xuất hiện và trở nên phổ biến nhờ những lợi ích rõ rệt cho người dùng như nhắn tin, gọi điện miễn phí qua mạng Internet. Tuy nhiên, sự nổi lên chóng mặt của các ứng dụng OTT cũng chính là nỗi lo sợ của các nhà mạng. Một số nhà mạng như Viettel thậm chí đã từng kêu gọi Bộ TT&TT cấm hoàn toàn các ứng dụng OTT tại VN. Tuy nhiên, Bộ Thông tin và truyền thông đã công bố Dự thảo Thông tư Quy định về quản lí cung cấp, sử dụng dịch vụ thoại, nhắn tin trên nền internet đã khẳng định rằng, VN không cấm loại hình dịch vụ này.

Mục tiêu: Hài hòa lợi ích

Mục tiêu điều chỉnh được coi là xuất phát điểm quan trọng nhất của một văn bản qui phạm pháp luật. Qua nghiên cứu kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới, cũng như điều kiện đặc thù của VN, chúng tôi cho rằng có ba mục tiêu cốt lõi mà Thông tư sẽ cần phải tập trung điều chỉnh (tầm quang trọng được liệt kê theo thứ tự từ thấp đến cao) như sau: Thứ nhất, hoạt động của các DN cung cấp, sử dụng dịch vụ thoại, nhắn tin trên nền Internet có tác động tới ngành kinh doanh viễn thông. Thứ hai, tính cạnh tranh trên thị trường thoại và nhắn tin tại VN. Thứ ba, bảo vệ các DN nhỏ của VN có liên quan.

DN cung cấp dịch vụ kinh doanh dịch vụ thoại và nhắn tin trên nền Internet tại VN có phát sinh thu nhập và có tiềm năng phát triển rất lớn trong tương lai gần. Tuy vậy, việc quản lí nhà nước đối với các hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực này còn lỏng lẻo, đặc biệt vấn đề thu thuế thu nhập đối với các DN kinh doanh dịch vụ thoại và nhắn tin trên nền Internet hầu như là không hiệu quả.

Mặt khác, việc cung cấp dịch vụ còn liên quan khía cạnh nội dung. Trong bối cảnh như hiện nay, việc các DN cung cấp dịch vụ nhưng nhà nước lại không quản lí được là khó chấp nhận nếu nhìn nhận ở khía cạnh quản lí nội dung và vấn đề an ninh quốc phòng.

Hơn nữa, mục tiêu tạo lập môi trường cạnh tranh trong lĩnh vực dịch vụ thoại và nhắn tin trên nền internet là mục tiêu quan trọng nhất của Thông tư. Muốn đạt được mục tiêu này, điều quan trọng nhất là phải có các DN cung cấp dịch vụ thoại và nhắn tin (bao gồm của hai phương thức thoại và nhắn tin truyền thống và trên nền internet) độc lập. Cần phải xác định các DN cung cấp dịch vụ thoại và nhắn tin trên nền internet là các đối thủ cạnh tranh của các DN kinh doanh viễn thông truyền thống tại VN. Vì vậy cần phải xem xét các thị trường này trong một thể thống nhất, tính tới các đặc thù của chúng để có thể tạo ra một thị trường cạnh tranh bình đẳng, tạo điều kiện phát triển cho các DN công nghệ thông tin và đồng thời giúp nhà nước có thể thu thuế thu nhập nhiều hơn từ các DN.

Nên tập trung quản lí hoạt động kinh doanh của các DN cung cấp dịch vụ nước ngoài (các DN này có tiềm lực tài chính, công nghệ lớn và thị trường người sử dụng trên phạm vi toàn cầu qua đó rất dễ thâm nhập và chiếm lĩnh thị trường VN) vì họ có nhiều khả năng sẽ hạn chế hoạt động kinh doanh của DN VN cùng lĩnh vực. Tuy nhiên họ cũng tạo nền tảng cho các DN VN cung cấp dịch vụ hỗ trợ. Nói cách khác không thể loại trừ họ khỏi thị trường nhưng phải có cơ chế quản lí họ một cách hiệu quả, hạn chế các hành vi hạn chế cạnh tranh của họ.

Muốn đạt được mục tiêu này, cần phải mở rộng điều kiện cung cấp dịch vụ (áp dụng đối với DN nước ngoài) theo hướng các DN có nhiều lựa chọn hơn nhưng có cơ chế quản lí hiệu quả để họ không hạn chế cạnh tranh, giúp các DN VN cùng phát triển và bảo đảm các hoạt động kinh doanh của họ không ảnh hưởng tới trật tự công cộng và an ninh quốc phòng của VN.

Khuyến nghị từ thực tiễn

Hiện thông tư mới của tại khoản 3 và 4 Điều 6 dự thảo quy định: “nhà cung cấp dịch vụ thoại, nhắn tin trên nền Internet nước ngoài có thu giá cước không đặt máy chủ tại VN phải thông qua thỏa thuận thương mại với DN viễn thông VN có giấy phép cung cấp dịch vụ viễn thông loại hình dịch vụ thoại, nhắn tin trên nền internet. Nhà cung cấp dịch vụ thoại, nhắn tin trên nền internet nước ngoài chỉ được đặt máy chủ tại VN khi hợp tác với DN viễn thông VN có giấy phép cung cấp dịch vụ viễn thông loại hình dịch vụ thoại, nhắn tin trên nền Internet phù hợp với cam kết quốc tế và các quy định về đầu tư nước ngoài quy định tại Luật Viễn thông”.

Tuy nhiên, theo chúng tôi cần sửa thành: “Nhà cung cấp dịch vụ thoại, nhắn tin trên nền internet nước ngoài có thu giá cước không đặt máy chủ tại VN phải thông qua thỏa thuận thương mại hợp tác kinh doanh với các DN VN có giấy phép cung cấp dịch vụ viễn thông loại hình nhắn thoại hoặc giấy phép cung cấp dịch vụ internet. Nhà cung cấp dịch vụ thoại, nhắn tin trên nền internet nước ngoài có quyền cung cấp dịch vụ khi đặt máy chủ và có hiện diện thương mại tại VN theo quy định của pháp luật”.

Kinh doanh dịch vụ internet nói chung và dịch vụ thoại và nhắn tin trên nền Internet nói riêng là nền tảng quan trọng để các DN vừa và nhỏ của VN có thể nhanh chóng lớn mạnh để có thể cạnh tranh ở cấp độ quốc tế. Mặc dù hoạt động kinh doanh này tạo ra áp lực mới đối với các DN kinh doanh viễn thông truyền thống của VN, nhưng nó sẽ là động lực phát triển cho các DN năng động và rất cần thiết trong quá trình hội nhập kinh tế hiện đại. Như vậy, bằng việc tạo ra hành lang pháp lí cho hoạt động của các DN được quyền kinh doanhhợp pháp, cũng qua đó bộ đã thực hiện chức năng hỗ trợ DNVVN, một mục tiêu quan trọng của chính sách công nghiệp hóa của VN hiện nay.

Theo Dddn.