Hệ thống chấm điểm uy tín công dân là gì?

Theo thông tin từ Wired, hệ thống chấm điểm uy tín công dân của Trung Quốc đang trong giai đoạn thử nghiệm và dự kiến chính thức hoạt động vào năm 2020. Mục đích của hệ thống là đưa ra những số điểm tín nhiệm cho công dân nước này theo thang từ 1 (yếu kém) đến 5 (ưu tú).

Hãy tưởng tượng về một thế giới mà nhiều hoạt động hằng ngày của bạn được theo dõi và đánh giá liên tục, như nơi bạn mua sắm; nơi bạn đang ở; bạn bè của bạn là ai và cách bạn tương tác với họ; bạn bỏ bao nhiêu thời gian để chơi game hoặc xem phim; thậm chí cả thanh toán hóa đơn cũng như khoản thuế đã đóng. Chúng sẽ được tổng hợp và đánh giá theo thang điểm dựa vào các quy định của chính phủ.

Điểm đánh giá công dân này như là cách để đo lường và nâng cao sự tin tưởng vào một người nào đó cho mọi người dân Trung Quốc, giúp xây dựng lên một nền văn hóa “thành thật”, nơi lòng tin được vinh danh. Chẳng hạn như, khi đến tuyển dụng ở một công ty nào đó, bạn sẽ được đánh giá về mức độ tin tưởng theo thang điểm. Nếu thang điểm cao, quá trình xin việc sẽ thuận lợi hơn, bởi chẳng doanh nghiệp nào muốn tuyển một nhân viên thiếu tin tưởng bởi thang điểm thấp.

Hiện tại, hệ thống đánh giá công dân của Trung Quốc đang trong quá trình thí điểm nên những người tham gia là tự nguyện, nhưng điều này sẽ là bắt buộc vào năm 2020. Thời điểm đó, mọi hành vi của công dân Trung Quốc sẽ được đánh giá và xếp hạng cho dù họ có thích hay không.

Cách thức đánh giá

Để đánh giá công dân, chính phủ Trung Quốc đã cấp phép cho 8 công ty tư nhân đưa ra hệ thống và thuật toán hỗ trợ. Trong số này có Sesame Credit được điều hành bởi dịch vụ tài chính AFSG, một công ty con của Alibaba của tỉ phú Jack Ma. AFSG cung cấp dịch vụ bảo hiểm cũng như cho vay đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhưng nổi bật nhất là AliPay - dịch vụ tài chính không chỉ giúp mọi người mua sắm trực tuyến mà còn thanh toán nhà hàng, taxi, học phí, vé xem phim và thậm chí chuyển tiền cho nhau.

Bên cạnh đó, Sesame Credit còn hợp tác với các nền tảng thu thập dữ liệu người dùng khác như Didi Chuxing (hoạt động giống Uber) và dịch vụ mai mối trực tuyến lớn nhất Trung Quốc Baihe. Không khó để thấy rằng, các dữ liệu thu thập từ các dịch vụ sẽ giúp Sesame Credit dễ dàng hơn trong việc đánh giá một công dân.

Sesame Credit sẽ đánh giá các cá nhân bằng điểm số dao động từ 350 đến 950, tuy nhiên Alibaba không tiết lộ các thuật toán phức tạp mà họ sử dụng để tính điểm, chỉ biết rằng có 5 yếu tố chính đó là: lịch sử thanh toán hóa đơn; khả năng hoàn thành dựa vào các hợp đồng; đặc điểm cá nhân; hay hành vi và sở thích; và mối quan hệ giữa các cá nhân.

Theo Alibaba, hệ thống đánh giá hiện tại không bao gồm nội dung tiêu cực đăng trên các phương tiện truyền thông xã hội nhưng điều này sẽ được áp dụng khi hệ thống chính thức đi vào hoạt động năm 2020.

Tất cả các hành vi trong cuộc sống sẽ được ghi nhận để đưa ra mức điểm riêng

Nhiều lo ngại về quyền riêng tư bị kiểm soát

Sau khi thông tin này được chia sẻ, có rất nhiều lo ngại xảy ra với hệ thống chấm điểm công dân của Trung Quốc. Đầu tiên, nó có thể dẫn đến những hành vi gian lận tìm cách “hack” điểm xếp hạng, thậm chí các dịch vụ tăng điểm xếp hạng xuất hiện, giống kiểu dịch vụ tăng like trên mạng xã hội. Khi đó, các mức đánh giá không thực sự chính xác cho một công dân.

Yếu tố lo ngại thứ hai chính là liệu các dữ liệu quyền riêng tư của con người có được đảm bảo? Bởi lẽ, khi hệ thống đi vào hoạt động, mọi thứ mà người dân Trung Quốc thực hiện trực tuyến đều đang bị theo dõi, dẫn đến các thông tin nhạy cảm của mỗi công dân có thể bị thu thập.

Được biết, vào năm 2015, khi Cục Quản lí An ninh Vận tải Mỹ đề xuất ý tưởng mở rộng nền tảng PreCheck để theo dõi hoạt động sử dụng phương tiện truyền thông xã hội, dữ liệu vị trí và lịch sử mua hàng của các công dân Mỹ, nó nhanh chóng bị loại bỏ sau những lời chỉ trích nặng nề.

Theo Thanh Niên.