Không còn phải sử dụng tiền mặt, cũng không cần thẻ thanh toán, chỉ với một chiếc điện thoại di động, khách hàng có thể thoải mái tung tăng khắp nơi và thanh toán hàng hóa chỉ bằng một cái “phẩy tay”.

Công nghệ thanh toán không cần tiếp xúc (contactless payment) được tích hợp vào điện thoại di động không còn mới trên thế giới. Nhưng ở Việt Nam, liệu công nghệ này có thể phát triển trong thời gian tới hay không?

Chiếc ví điện tử đầu tiên

Chiếc ví điện tử đầu tiên trên thế giới xuất hiện ở Nhật từ năm 2004, do nhà cung cấp dịch vụ lớn nhất nước này là NTT DoCoMo phát triển. Với tên gọi theo tiếng địa phương là osaifu-keitai, ví điện tử đã được sử dụng ở hơn 300.000 kênh bán lẻ trên khắp đất nước Nhật Bản.

Công nghệ của DoCoMo đưa ra hai cách thanh toán. Thứ nhất, dịch vụ Osaifu-Keitai giúp tải thẻ tín dụng với giá trị tối đa là 10.000 yen/tháng (khoảng 95 USD) về điện thoại bằng dịch vụ dữ liệu i-mode. Khi người dùng quét điện thoại qua cổng đọc điện tử, giá trị bằng tiền của mặt hàng đã mua sẽ được trừ vào tài khoản trong điện thoại. Tiền thanh toán cuối cùng sẽ được tính vào hoá đơn điện thoại cuối tháng.

Cách thứ hai, điện thoại hoạt động giống như một chiếc thẻ tín dụng. Hóa đơn sẽ được các công ty thẻ tín dụng gửi đến mỗi khi khách hàng dùng điện thoại để mua hàng.

Trở ngại lớn nhất thời điểm đó là người tiêu dùng phải mua hàng tại các điểm bán hàng có thiết bị đầu cuối tương thích. Ở Nhật đã có khoảng 78.000 gian hàng có thiết bị hỗ trợ dịch vụ Osaifu-Keitai và 25.000 gian hàng dùng dịch vụ thẻ tín dụng.

Xu hướng chung trên toàn thế giới

Ví điện tử không phải là một công nghệ mới. Cách đây vài năm, các khách hàng ở một số quốc gia đã có thể “phẩy tay để thanh toán” khi mua hàng bằng thẻ thanh toán không tiếp xúc như Paypass của Mastercard và WavePay của Visa. Gần đây hơn, điện thoại di động bắt đầu được sử dụng như một trào lưu mới để thanh toán khi mua hàng. Được tích hợp công nghệ không dây có tên gọi là Near Field Communications (NFC), khách hàng chỉ cần hướng chiếc điện thoại tại cổng đọc điện tử hỗ trợ NFC là nó tự động thanh toán các món đồ đã mua.

Giờ đây, ngoài Nhật, các nhà sản xuất cũng như các nhà cung cấp dịch vụ di động ở nhiều quốc gia khác cũng đang cố gắng tham gia vào thị trường ví di động vốn được coi là miếng đất rất màu mỡ.

Số lượng điện thoại hỗ trợ công nghệ NFC bắt đầu gia tăng. Điện thoại Nexus S của Google có mặt ở hầu hết các quốc gia châu Âu đã hỗ trợ công nghệ NFC. Điện thoại màn hình cảm ứng C7 của Nokia cũng đã gắn vi chip NFC và sẽ được nâng cấp phần mềm hỗ trợ NFC để cho phép thanh toán di động trong năm nay. Nokia cũng cam kết đưa vi chip NFC vào tất cả các thế hệ điện thoại thông minh sử dụng hệ điều hành Symbian của hãng này ra mắt trong năm nay…

Ở Tây Ban Nha, ngân hàng La Caixa, nhà cung cấp dịch vụ di động Telefonia và gã khổng thanh toán Visa đã chạy thử nghiệm dịch vụ ví di động ở 500 cửa hàng. Dịch vụ này cho phép khách hàng truy cập vào tài khoản ngân hàng qua điện thoại di động chỉ với một cái “vẩy tay” trên màn hình cảm ứng để mua các sản phẩm trị giá dưới 20 euro.

Gần đây, công ty điện thoại nổi tiếng Orange của tập đoàn France Telecom và T-Mobile của tập đoàn Deutsche Telekom đã cam kết hợp tác với Barclaycard để thương mại hóa dịch vụ ví di độngvào quý 2 năm 2011 trên khắp châu Âu. Chính phủ Pháp đang cung cấp tài chính cho 9 thành phố ở nước này gồm Paris, Marseille và Toulouse triển khai dịch vụ ví di động.

Bên cạnh đó, ngày nhiều hãng bán lẻ như Cafe Nero, Pret A Manger, Boots và Ikea ở Anh đã chấp nhận thanh toán không tiếp xúc qua dịch vụ ví di động. Theo dự đoán của các chuyêngia, “người khổng lồ” Apple cũng sẽ đưa vi chip NFC vào điện thoại iPhone và iPad thế hệ mới của hãng này. Một kỉ nguyên mới của thanh toán di động đã bắt đầu.

Xu hướng phát triển ví điện tử tại Việt Nam

Tính từ năm 2009 tới nay, Ngân hàng Nhà nước đã cấp phép thí điểm dịch vụ ví điện tử cho 6 công ty: VietUnion (Payoo), MobiVi, Smartlink, VNPay, VinaPay và M-Service. Chỉ trong một năm hoạt động, khoảng 70.000 ví điện tử đã được mở, trong đó Payoo (của VietUnion) có số lượng nhiều nhất: hơn 32.000 ví, tiếp đó là VNPay với hơn 30.000 ví và MobiVi trên 7.000 ví. Giá trị giao dịch qua ví đạt trên 5 tỷ đồng trong quý 4/2009 (tăng 330% so với quý 2/2009).

Đến cuối năm 2009 đã có 9 Ngân hàng Thương mại ký kết và triển khai dịch vụ ví điện tử, 110 đơn vị chấp nhận thanh toán bằng ví điện tử (tăng gần 1,5 lần so với cuối tháng 6/2009). Tuy nhiên, những loại hình ví điện tử này mới chỉ dừng lại ở dạng ví điện tử cho phép nạp tiền vào tài khoản để mua một số sản phẩm và dịch vụ trực tuyến (chủ yếu là thẻ điện thoại, trò chơi trực tuyến…), chuyển tiền giữa các tài khoản trong cùng mạng, nhưng lại không cho rút tiền ra.

Cho tới ngày 29/10/2010, mạng di động VinaPhone đã chính thức khai trương dịch vụ ví điện tử MoMo. Đây là dịch vụ đầu tiên ở Việt Nam hỗ trợ người tiêu dùng có thể thực hiện các giao dịch thanh toán điện tử ngay trên điện thoại di động một cách nhanh chóng và thuận tiện. Dịch vụ ví điện tử MoMo liên kết giữa VinaPhone với nhà cung cấp các dịch vụ trực tuyến lớn nhất tại Việt Nam M-Service và hệ thống các ngân hàng lớn như Vietcombank, Vietinban, ABBANK… Theo đó các thuê bao của di động này sẽ được hưởng các tiện ích thanh toán, chuyển khoản ngay trên điện thoại di động của mình.

Ví điện tử MoMo được tích hợp sử dụng trên SIM 128K – MaxSIM của VinaPhone. Và các tiện ích của ví MoMo đều được tích hợp sẵn trên Menu của MaxSIM nhằm đảm bảo tính bảo mật tối đa (các giao dịch đều được mã hóa theo chuẩn cao nhất qua ứng dụng trên SIM và thuận tiện cho khách hàng khi sử dụng). Người dùng chỉ cần lựa chọn các tiện ích cần sử dụng và thao tác trực tiếp trên Menu sẵn có trên SIM.

Ngay sau khi kích hoạt dịch vụ, chiếc điện thoại của người dùng sẽ trở thành một “thẻ thanh toán” di động. Mỗi một ví MoMo được nối với một tài khoản ngân hàng. Người dùng sẽ không cần thiết phải mang theo mình tiền mặt, các loại thẻ thanh toán mà chỉ cẩn một chiếc điện thoại di động là có thể thực hiện các loại giao dịch bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu có sóng điện thoại di động.

Ví điện tử liệu có phát triển ở Việt Nam?

Có thể nói, khá nhiều dịch vụ ví điện tử đã xuất hiện trên thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, người sử dụng đến giờ vẫn không mấy mặn mà với loại ví công nghệ này. Lý do xảy ra tình trạng này có rất nhiều.

Thứ nhất, để ví điện tử hoạt động tốt cần có cộng đồng sử dụng. Tuy nhiên điều này ở Việt Nam chưa có, dẫn đến tình trạng loạn ví điện tử thanh toán như hiện nay. Rất nhiều ví điện tử đang có mặt trên thị trường nhưng không liên thông với nhau nên rất khó cho người sử dụng. Giống như trước kia chưa có sự liên kết giữa các ngân hàng làm việc rút tiền từ các máy ATM rất khó khăn.

Nguyên nhân thứ hai là do người sử dụng chưa hiểu rõ và chưa có được nhiều thông tin về loại hình dịch vụ này. Người Việt Nam từ xưa đến nay vẫn có câu “Đồng tiền gắn liền khúc ruột” nên họ vẫn còn e dè khi tham gia vào các giao dịch này. Nhận thức và thói quen của người tiêu dùng khi tiếp nhận cái mới cũng tạo nên một rào cả khá nặng nề với ví điện tử.

Ngoài ra, điểm hạn chế lớn nhất của ví điện tử có lẽ nằm ở sự tích hợp bởi hệ thống các cửa hàng, đại lý kinh doanh và bày bán hàng hóa, dịch vụ. Và quan trọng hơn là ví điện tử rất khó sử dụng.

Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là thị trường ví điện tử tại Việt Nam không có cơ hội để phát triển. Việt Nam có hơn 86 triệu dân, trong đó 35% dưới 35 tuổi. Số người sử dụng Internet xấp xỉ 24 triệu, số thuê bao di động đạt hơn 60 triệu, số chủ thẻ và chủ tài khoản tiền gửi thanh toán mới đạt trên 15 triệu dân nhưng tốc độ tăng trưởng đến 200% hàng năm trong ba năm qua. Những yếu tố này đưa Việt nam thành thị trường giàu tiềm năng cho các dịch vụ thanh toán trực tuyến và di động, trong đó có dịch vụ ví điện tử.

Thực tế hiện nay cho thấy, thị trường ví điện tử hiện đang có rất nhiều doanh nghiệp tham gia. Điều này có nghĩa là thị trường này rất có tiềm năng. Tại Việt Nam, xu thế chung của thị trường đang tạo ra cơ hội cho các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt. Cho nên, tuy sự phát triển của thị trường ví điện tử chưa thực sự như kỳ vọng của các nhà cung cấp cũng như chưa thật xứng tầm với vai trò giải quyết khâu thanh toán cho thương mại điện tử nhưng không thể phủ nhận tiềm năng lớn, và sự phát triển bùng nổ được dự báo là sẽ xảy ra trong tương lai gần.

Theo XHTT