Hôm nay hãng cung cấp thông tin Internet hàng đầu Alexa đã thay đổi lại cách xếp hạng các trang web. Đây là điều được tiên đoán trước, vì nhiều năm gần đây thứ hạng của Alexa thường có sai số khá lớn. Cùng với sự thay đổi này là sự náo động chưa từng có trong giới webmaster Việt Nam: hầu hết các trang web Việt rớt hạng đến không ngờ.

Sự thay đổi có quá muộn màng ?

Thành lập vào năm 1996, và được Amazon mua lại vài năm sau đó, Alexa đánh giá lưu lượng của một website dựa vào số liệu thu thập được từ những người dùng cài đặt toolbar của Alexa. Đây là cách làm ưu việt vào thời điểm đó, nhưng sau hơn một thập kỉ nó đã trở nên lạc hậu.

Sáng ngày thứ năm, Alexa ra thông báo họ sử dụng cách đánh giá mới. Cách đánh giá này không hoàn toàn dựa vào toolbar mà còn dựa vào các dữ liệu khác do Alexa thu thập. Hiện tại Alexa vẫn đang tính toán lại, nên chỉ cung cấp được số liệu trong 9 tháng trở lại.

Sự thay đổi này có thể nói là hơi muộn. Cách đây một năm, Alexa ở thế độc tôn. Nhưng từ đó đến nay đã xuất hiện nhiều đối thủ nặng kí như Compete (đặc biệt ở Mĩ), comScore, Hitwise. Lợi điểm của Alexa hiện nay là một công cụ hoàn toàn miễn phí và có kết quả tương đối chính xác.

Cơ hội cho các website Việt Nam

Trong ngày hôm nay, khi cập nhật bảng xếp hạng mới, hầu như toàn bộ website Việt Nam rớt hạng. Các website đồng loạt rớt hạng thấp hơn 2-3 lần so với trước đây trên mặt bằng chung của thế giới. Thí dụ như VnExpress hạng xấp xỉ 100 hôm qua, hiện nay rớt xuống 190. Hoặc như TTCN hạng 26k rớt xuống 67k. Tuy vậy, thứ hạng nội bộ của các website Việt Nam trong top đầu vẫn không đổi: VnExpress, Dân trí, 24h...

Trước đây Việt Nam nổi tiếng về mặt “cheat” (ăn gian) Alexa, cài toolbar hàng loạt, đặt làm trang chủ ở hàng loạt máy tính, tiệm Internet, tự động tải lại trang web. Do đó giới chuyên môn đều thừa nhận thứ hạng các trang web Việt cao hơn so với hiện thực. Vì vậy, sự thay đổi này là cơ hội hơn là thảm họa, vì nó giúp tăng giá trị của Alexa tại Việt Nam, giúp cho các webmaster có cơ hội đánh giá website của mình tốt hơn.

Alexa thay đổi những gì ?

Theo thông báo chính thức, Alexa sử dụng các số liệu khác ngoài toolbar. Ngoài ra, Alexa còn sử dụng phương pháp tính toán mới, cùng cách xếp hạng mới. Tuy nhiên, công ty không cho biết họ sử dụng các tiêu chí mới nào.

Theo số liệu mới, lượng khách từ Việt Nam giảm hẳn. VnExpress, trang tin tức được Alexa xếp hạng cao nhất ở Việt Nam lại chỉ có 17,7% khách đến từ “nước chủ nhà”, trong khi có đến 35,6% khách đến từ Mĩ. Đây chắc chắn không phải là số liệu chính xác. Tương tự, TTCN có 34,4% khách từ Việt Nam theo số liệu mới. Con số này không chính xác, bởi ghi nhận ở server (chính xác tuyệt đối) là hơn 90% khách từ Việt Nam.

Tôi tạm đưa ra một số suy luận sau:

Alexa lấy mẫu từng vùng

Một thí dụ đơn giản: giả sử có 20 triệu người Việt Nam dùng Internet, trong đó 2 triệu toolbar. Ở Mĩ có 200 triệu người, trong đó 3 triệu toolbar (trong đó có 1 triệu toolbar từ người Việt ở Mĩ). 2 triệu toolbar ở VN có 1/2 vào VnExpress, 2 triệu ở Mĩ có 500 nghìn người vào VnExpress. Theo cách tính cũ thì số khách từ Mĩ là 0,5/5 (5 triệu toolbar tổng cộng) = 10%, tức là khoảng 22 triệu. Tuy nhiên, theo cách tính mới thì có 1/3 số người Mĩ vào VnExpress, tức là khoảng gần 70 triệu.

Ngoài ra, số lượng người vào chung cũng sẽ giảm với website Việt Nam. Trước đây Alexa ước lượng tổng số = tỉ lệ chung x số người chung, hiện nay có thể là (tỉ lệ 1 x số người của vùng 1) + (tỉ lệ 2 x số người của vùng 2) + ... Trước đây, tỉ lệ 1 lớn sẽ ảnh hưởng đến tỉ lệ chung và kéo theo số khách, nhưng giờ đây nó chỉ ảnh hưởng đến số khách của vùng 1 mà thôi.

Alexa loại bỏ những phần tử không tin cậy

Phương pháp thống kê đòi hỏi loại những giá trị có độ lệch cao, thường là 1% hoặc 5% số mẫu có giá trị cao nhất (hoặc thấp nhất). Trước đây Alexa không làm vậy, có thể dễ dàng kiểm chứng khi chỉ cần 1 người đạt pageview 10000 thì sẽ làm tăng số pageview trung bình rất nhiều.

Alexa thay đổi cách xếp hạng

Dường như trọng số của reach và pageview để tính rank đã thay đổi. Và rất có thể trọng số này khác nhau trong từng lĩnh vực. Trong đợt đại phẫu này, người ta để ý các website về chính trị được xếp hạng tốt hơn các blog, diễn đàn.

Hi vọng các thuật toán còn tiếp tục được cải thiện để kết quả chính xác hơn nữa.

Hải Nam.