Kể từ khi ra đời, netbook đã được coi là mảnh đất màu mỡ cho hệ điều hành mã nguồn mở, và là cầu nối đưa hệ điều hành chim cánh cụt chiếm cảm tình của người dùng phổ thông. Tuy nhiên, liệu Linux đã thực sự thành công khi mà lượng netbook với Linux được trả lại nhiều hơn 4 lần so với các sản phẩm với Windows XP.

Cho dù vậy, vấn đề vẫn còn phải được phân tích kĩ lưỡng. Chúng ta có thể cảm thấy dễ hiểu tại sao người dùng trả lại một MSI Wind U90X với một phiên bản Linux SUSE nghèo nàn và thời lượng pin hết sức hạn chế. Thế còn đối với các sản phẩm như Dell Inspiron Mini 9 hay Acer Aspire One được trang bị hệ điều hành Linux Ubuntu với giao diện thân thiện và dễ sử dụng thì sao? 

Theo lời của Gerry Carr, giám đốc marketing của Canonical-- công ty sáng lập nên hệ điều hành Linux Ubuntu-- thì có vẻ như tương lai của Linux ảm đạm hơn chúng ta tưởng. "Chúng tôi không biết tỉ lệ sản phẩm được trả lại đối với hệ điều hành Windows XP là bao nhiêu, nhưng rõ ràng là tỉ lệ sản phẩm được trả lại đối Linux là cao hơn bình thường." Carr đồng thời cũng nêu quan điểm về nguyên nhân tại sao các sản phẩm netbook với Linux được trả lại nhiều hơn dự tính. "Thực tế thì các sản phẩm vẫn được bán ra đều đặn, chủ yếu là trực tuyến. Nhưng khi khách hành nhận được hàng ở nhà, họ vẫn đinh ninh là mình có được thứ như máy tính với sản phẩm của Microsoft, nhưng thực tế thì họ lại thấy một hệ điều hành Ubuntu. Họ không muốn tìm hiểu hệ điều hành mới này thế nào và họ chỉ muốn có Windows."

Có vẻ như đây là lời giải thích hợp lí nhất cho thực tế của hệ điều hành Linux hiện nay, rằng vấn đề không phải ở chất lượng của Linux, mà vấn đề là ở sự trông đợi của khách hàng. Giám đốc bán hàng của MSI ở Mĩ Andy Tung cũng nhận xét "Mọi người rất muốn mua một máy tính xách tay với giá 299 hay 399 USD, nhưng họ không biết là mình sẽ nhận được cái gì cho đến khi họ mở gói hàng."

Chúng ta sẽ không chần chừ gì khi nói rằng Linux chưa đủ độ chín để thay thế Windows. Nhưng không phải là do bản thân phần mềm này, mà chỉ là do người dùng vẫn còn chưa thực sự sẵn sàng cho một cái gì đó mới. Hầu hết người dùng vẫn quen với việc có Windows khi họ bật PC hay Mac OS khi họ mua một chiếc máy Mac.

Không thể nào nói rằng Linux trên netbook là một ý tưởng tồi hay Linux đang tiến đến ngày tàn. Vấn đề không phải là một hệ điều hành Linux tốt hay tồi như thế nào, mà là người dùng vẫn chưa thực sự sẵn sàng cho một hệ điều hành mới. Bạn không thể bắt một người sử dụng Linux khi mà họ muốn nhìn thấy Windows khi bật máy. 

Quang Trung (theo InformationWeek và LaptopMag)