Tuần trước, trong nhóm MOST, một dự án với mục tiêu đẩy mạnh Việt hóa các phần mềm thiết yếu, có thảo luận về cách dịch chữ “Solid-state Drive”. Mình muốn tóm lược lại ở đây.
Ban đầu, Nguyễn Thái Ngọc Duy (trưởng nhóm Việt hoá GNOME) đưa ra thuật ngữ “Solid-State Disk”. Đây là chữ được dùng thống nhất trong gói gnome-disk-utility, tuy nhiên thuật ngữ phổ biến hơn lại là “Solid-State Drive” được dùng bởi nhiều nhà sản xuất lớn, trong đó có Intel.
Đây là điểm đầu tiên cho thấy chữ “disk” (đĩa) và “drive” (ổ, ổ đĩa) có đôi chút vướng mắc. Quay lại lịch sử ổ cứng, mặc dù được viết tắt là HDD (Hard-disk drive) nhưng hay được gọi bằng cả ba cách: hard-disk drive, hard-disk và hard-drive. Sự khác biệt giữa “disk” và “drive” như thế nào?
Tiếp tục quay ngược lại về quá khứ, khái niệm “ổ đĩa mềm” (FDD) được phân biệt rõ ràng:
- Đĩa mềm: floppy disk (FD) - là cái đĩa, có thêm lớp bảo vệ
- Ổ đĩa mềm: floppy disk drive (FDD) - là ổ để nhét đĩa vào
Rõ ràng, khi chuyển sang đĩa cứng, thì khái niệm “ổ” và “đĩa” không còn như cũ. Các đĩa cứng phải nằm trong ổ chứ không nằm riêng biệt như đĩa mềm được. Do đó chỉ có một khái niệm duy nhất, thay vì phân biệt FD và FDD như trường hợp (ổ) đĩa mềm. Với cùng một khái niệm này, tiếng Anh có 3 từ khác nhau đã nói ở trên, và tiếng Việt cũng có 3 từ tương ứng: ổ đĩa cứng, đĩa cứng và ổ cứng.
Cách dịch này cũng nhất quán với nhiều từ khác, thí dụ như “magnetic tape” được dịch là “băng từ”, có cùng cấu trúc với các từ ta đã xét.
Quay trở lại chữ SSD, dịch làm sao đây? Do ở đây chữ disk (đĩa, dù không còn cái đĩa hình tròn nào, mà chỉ còn các vi mạch) và drive (ổ) vẫn còn mơ hồ, nên ta sẽ chấp nhận cả cách gọi là ổ/đĩa như với trường hợp HDD.
Còn chữ “solid-state”? Đây là khái niệm vật lí chỉ thể rắn, đồng thời mang nghĩa vật liệu bán dẫn. Ta không dùng chữ “bán dẫn”, vì từ gốc cũng không dùng chữ “semiconductor”. Dịch là “rắn” ban đầu có thể là ý hay, vì ta sẽ có ba thuật ngữ ngắn gọn chỉ các loại thiết bị lưu trữ khác nhau: đĩa mềm/cứng/rắn. Nhưng cứng và rắn thì khác nhau ra sao? Khó mà phân biệt.
Đi dạo xem các bài viết về SSD có thể là ý tưởng tốt. Intel giới thiệu rằng:
SSDs have no moving parts, high reliability and longer life-span than traditional hard drives.
Xuất hiện yếu tố “no moving part”, ta có thể dịch tương đương là “tĩnh” - một từ khá “đắt”. Vậy là tìm ra cách dịch rồi! Tóm lại:
- SSD: để nguyên là SSD, như chữ HDD
- Solid State Disk hoặc Solid State Drive: ổ tĩnh hoặc ổ đĩa tĩnh
Chữ tĩnh có thể dễ dàng phân biệt với chữ “cứng”, ngoài ra chữ này cũng mang khái niệm “solid state”, vì thể rắn là trạng thái các phân tử “tĩnh” nhất trong ba trạng thái cơ bản.
Ngoài ra, còn có thêm câu hỏi, tại sao không gọi là “ổ (đĩa) SSD”? Gọi như vậy là dư thừa, vì bản thân chữ SSD đã có chứa khái niệm ổ (đĩa) bên trong rồi. Cũng như ta chỉ gọi là “HDD” hoặc “ổ cứng” chứ không gọi là “ổ (đĩa) cứng HDD”.
Hi vọng từ nay mọi người tuyên truyền cách dịch này: ổ (đĩa) tĩnh.
Bình luận
Ngay khi đọc thấy cụm từ solid-state drive thì mình cũng nghĩ nên dịch là "ổ tĩnh" rồi. Còn từ "ổ cứng" thì đúng là nghĩa nguyên gốc chỉ các đĩa (disks) luôn gắn cứng trong ổ (drive), chứ không phải là cứng mềm kiểu sờ nắn.
Ồ, giờ mới biết chữ “hard” nghĩa là “gắn cứng” chứ không phải đối lập với “mềm” (bẻ cong được, với các đĩa 5,25 inch).
Theo mình cứ để nguyên ổ đĩa SSD, ai ko rõ thì lên google search sẽ biết nó là gì. Lúc thì ổ đĩa tĩnh, lúc SSD, lúc thì ổ lưu trữ thể rắn....dễ làm end user rối. Chút ý kiến vậy thôi!
Vậy nên bài viết này mới xuất hiện với mục đích thống nhất cách gọi.
Dịch ổ (đĩa) trạng thái rắn (SSD) là chuẩn, sao mà phải giải thích dài dòng rồi đưa ra khái niệm "ổ (đĩa) tĩnh". Không hiểu khi dịch ngược từ Tiếng Việt sang Anh thì bạn sẽ dịch như thế nào.
Chuẩn là chuẩn thế nào
Mục đích việc giải thích dài dòng là để kết luận về cái chuẩn đó.
Dịch xuôi hay ngược cũng vậy thôi, phải hiểu nghĩa thì mới dịch được. Thấy người ta dịch "đĩa cứng" là hard disk, "phần cứng" là hardware, mình đi dịch "đĩa mềm" là soft disk liệu có ổn không
SSD dịch đúng ra là " ổ đĩa thể rắn"
Muốn dịch chính xác cần phải hiểu nguyên do, bắt nguồn của cái tên
Nếu dịch là tĩnh thì USB cũng dịch luôn là ổ tĩnh
Khi sử dụng quá quen thuộc, khoảng cách nghĩa giữa Disk và Driver thu hẹp dần, nói thế nào người nghe cũng hiểu
dịch là ổ thể rắn là không chính xác. kèm theo liệu có ổ đĩa nào là không phải thể rắn ko?
dịch ổ đĩa tĩnh đúng là dịch khá đắt. tuy nhiên hơi khó trực quan khi so sánh với người không biết kĩ thuật (ngày xưa ổ cứng với mềm phân biệt khá rõ ràng, ổ mềm đúng là mềm thật ) theo mình nên gọi thêm 1 tên nữa là ổ SSD. với ý kiến cho rằng thừa chữ thì mình cho rằng khi gọi ưu tiên cao nhất là thuận tiện, dễ hiểu, dễ phân biệt, sau đó mới đến chính xác. hơn nữa SSD có thể coi là từ tiếng Việt mượn để chỉ tên 1 loại ổ.
Dịch là "tĩnh" vẫn chưa chính xác!
Xuất hiện yếu tố “no moving part”, ta có thể dịch tương đương là “tĩnh” - một từ khá “đắt” <- Ngộ nhận bắt nguồn từ nhận định này.
"no moving part" ở đây ý nói là không còn chuyển động cơ học bên trong ổ. Nguyên nhân là vì ổ cứng HDD là một thiết bị điện cơ (electromechanical) với một phần không gian rỗng để các cơ chuyển động (đây mới chính là cái "moving part" được nói tới). Chính phần "không gian rỗng" và "chuyển động cơ học" (quay đĩa từ, di chuyển mắt đọc...) bên trong HDD khiến HDD rất dễ bị tổn thương do va chạm dẫn đến ảnh hưởng nghiêm trọng đến tuổi thọ của HDD. Đặc điểm này được nhấn mạnh vì đây là hạn chế rất nghiêm trọng đối với một thiết bị lưu trữ dữ liệu (thiết bị hư thì mua cái mới rẻ rề nhưng dữ liệu bên trong mới là vô giá).
Ngược lại, SSD hoàn toàn được cấu tạo từ các vi mạch nên không còn chuyển động cơ học bên trong. Đặc điểm này giúp SSD truy xuất dữ liệu nhanh hơn, hoạt động êm hơn và đặc biệt là chịu được va chạm tốt hơn HDD -> bền hơn HDD nhiều. Ngoài ra, do không còn chuyển động cơ học bên trong nên các vi mạch có thể được xếp khít vào nhau, loại bỏ được hầu hết các "không gian rỗng". Nói cách khác, trạng thái cấu trúc của SSD có thể gọi là "đặc" (cũng là nghĩa của từ "solid").
Do đó, tôi nghĩ dịch SSD là "Ổ cứng dạng đặc" là chính xác nhất. Từ này vừa thể hiện được tính chất tương đồng của SSD so với "ổ cứng" HDD là chỉ có "ổ" chứ không tách rời thành "đĩa" nữa và chuyên dụng cho lưu trữ, đồng thời nêu bật được đặc trưng trạng thái cấu trúc của SSD là "đặc" ruột.
Từ "thể rắn" và "dạng tĩnh" có vẻ rất khiên cưỡng vì bản thân HDD cũng có thể xem là "rắn" và sự hoạt động của các vi mạch (thay đổi trạng thái liên tục) trong SSD cũng không thể xem là "tĩnh" được, thiếu hẳn tính đặc trưng của vật được gọi tên.
Thật ra, từ "Ổ cứng dạng đặc" đã được dùng khá nhiều trước đó nhưng do lối mòn "mềm" - "cứng" nên từ "Ổ cứng thể rắn" lại được dùng phổ biến hơn (để dễ hình dung hơn cho người đọc chăng?).
Lần đầu tiên mình gặp chữ SSD, đi tra thấy từ này rất ít dịch sang tiếng Việt, nên mình dùng chữ "đĩa rắn" (để phân biệt với cứng). Thực ra rắn và đặc không khác nhau, đều chỉ một trong 3 thể (khí/hơi -> lỏng -> đặc/rắn = solid state).
Chữ đặc không phải diễn ra là "không có chỗ trống" đâu. Cái nào cũng có chỗ trống hết!
Và sự khác biệt giữa điện cơ và bán dẫn chỉ có 1 từ: tĩnh
anh nho day nhe jup em vs ko em chan caj may tinh nha` em lam roi` anh send qua yh cho em nha neu anh send cho em tam chieu` ay dde em hoi truc tiep anh luon jup em vs
?
anh hai nam oi anh jup em vs may nha` em nhjeu virus qua ma` em tai cac phan mem ve may de diet nhung mai ma` ko het anh ah` anh gjup em vs yh cua em namhai_9a2_ts co phan mem na0 anh gui wa cko em nke thanks
/
ah` wen may nha` em ak bj nhiem virus nhieu wa em dj caj laj win may lan roi` ma` may nha` em moi mua dc 2 ba thang thoi nhung ma` em thay toan bj loi thoi em chua biet dung nhieu mong anh chj? jup em vs cai win laj nkeiu co hong may ko anh. ma` caj xong ve em laj thay no bi loi~ roi` no hien ra caj bang ma~ em nhan va0` do la` bi do may hoac bi reset lai may''' anh jup em vs nha anh gui baj qua yh cho em nhe thanks anh
Cứ gọi là "ổ SSD" là hiểu rồi, ở vn k cần phải dịch chính xác, chủ yếu nói ra mọi người hiểu là được rồi